Bouw Nederlandse proefproductielijn fotonische chips nog dit jaar van start

Het consortium PIXEurope start nog dit jaar met de bouw van een Europese innovatieve proefproductielijn voor fotonische chips. Deze komen in Eindhoven en Enschede. Fotonica is een kansrijke, strategische technologie met gebruik van licht in plaats van elektronen voor het overbrengen van informatie. De publieke investeringen voor het Nederlandse aandeel in deze ‘proeffabriek’ komen in totaal op € 193 miljoen.

Nederlandse bedrijven en onderzoekers zijn wereldwijd toonaangevend op het gebied van fotonica. Deze hightechsector wil voorop blijven lopen bij het op grotere schaal toepassen van fotonische chips bijvoorbeeld in telecommunicatie (6G), digitale technologie (AI, quantum), ruimtevaart- en defensietechnologie en medische diagnostiek. Een proefproductielijn is van groot belang om deze stap te kunnen zetten en draagt bij technologische onafhankelijkheid, innovatie en economische kansen voor Nederland.

De uiteindelijke € 193 miljoen aan publieke financiering voor het Nederlandse aandeel bestaat uit ondersteuning vanuit de Chips Joint Undertaking (Chips JU) en het ministerie van Economische Zaken. Ook het ministerie van Defensie draagt bij vanuit de Strategie voor Industrie en Innovatie (D-SII 2025-2029). Die stimuleert innovatie en publiek-private samenwerking (inter)nationaal in de defensie-industrie vooral in technologiegebieden waarin Nederland vooroploopt. De proeffabriek sluit hierop aan.

Kennisinstituut TNO, dat ook financieel steunt, realiseert samen met de TU Eindhoven en de Universiteit Twente de faciliteiten. Nederlandse bedrijven zoals Smart Photonics zijn betrokken om de proeffabriek te kunnen gebruiken.

Europese samenwerking in het Chips Joint Undertaking

In november 2024 maakte de Europese publiek-private samenwerking Chips JU al de voorkeur voor een mogelijke proefproductielijn voor fotonische chips bekend. Het gekozen consortium PIXEurope bestaat uit partijen uit 11 Europese lidstaten die gezamenlijk deze faciliteit gaan realiseren.

De Chips JU is de Europese publiek-private samenwerking die onderzoek, ontwikkeling en innovatie op het terrein van halfgeleidertechnologieën en -toepassingen ondersteunt. Het bestaat uit bedrijven, kennisinstellingen en overheden uit verschillende landen (EU en niet-EU) en de Europese Commissie. De Chips JU financiert projecten die bijdragen aan het versterken van de Europese concurrentiepositie op dit gebied zoals deze proefproductielijn voor fotonicatechnologie.

Fotonicatechnologie

Fotonica is een technologie die zich richt op het detecteren, opwekken, transporteren en bewerken van licht. Geïntegreerde fotonica zijn chips die dus met optische signalen werken in plaats van met elektrische signalen. Communicatie via optische signalen kan meer informatie tegelijkertijd en over een langere afstand versturen. Dat zorgt voor betere prestaties en is bovendien energiezuiniger.

Fotonische chips maken het mogelijk om in de toekomst goedkopere, snellere en energiezuinige apparaten te bouwen. Die maken eerdere diagnostiek van ziekten, veilige zelfrijdende voertuigen, een efficiëntere voedselproductie en daainfrastructuur mogelijk. Dit kan de deur openen voor een nieuwe Europese industrie en een enorm scala aan nieuwe toepassingen. Nederland loopt op dit moment wereldwijd voorop bij de fotonica ontwikkelingen en wil deze positie verder uitbouwen. Tientallen mkb-bedrijven werken binnen het Nationaal Groeifonds-project PhotonDelta samen met technologie- en innovatiepartners aan de ontwikkeling.