Rotterdam gebruikt 15.000 laadpalen als virtuele energiecentrale

Slim laden is niets nieuws. Maar nergens in Europa gebeurt het op deze schaal én met deze systeemimpact. In Rotterdam is sinds 2016 een netwerk van publieke laadpunten opgebouwd en slim gekoppeld tot één virtuele energiecentrale. Inmiddels omvat dit netwerk 15.000 laadpunten met een regelbaar vermogen van 11 megawatt. Het is daarmee het grootste 'virtual grid' van Europa en helpt actief om het Nederlandse elektriciteitsnet in balans te houden. Wat ooit een belasting voor het net was, is nu een stabiele, emissievrije schakel in het energiesysteem.

Overheden en bedrijven in Europa staan voor vergelijkbare uitdaging. Elektriciteitsnetten, ooit ontworpen voor gecentraliseerde en voorspelbare energie, kunnen de decentrale en weersafhankelijke aard van wind- en zonne-energie moeilijk bijbenen. Tegelijk groeit de vraag naar elektriciteit in Europa gestaagd onder andere ook door de elektrificatie van transport. Het publieke laadnetwerk in Europa groeit razendsnel, tussen 2023 en 2024 is deze meer dan verdubbeld tot  meer dan 882.000 publieke laadpunten eind 2024 (Bron EAFO).

Zonder slimme energiedistributie kan de groei van elektrificatie, in combinatie met “dom” laden, het elektriciteitsnet onnodig belasten en de kosten verhogen. Gelukkig komt er uit Rotterdam een baanbrekende oplossing: een netwerk van meer dan 15.000 slimme en regelbare laadpunten die het groeiende aanbod van hernieuwbare energie adequaat kan opvangen.

De ontbrekende schakel in de groei van hernieuwbare energie

Het toenemende aandeel van hernieuwbare energie in de elektriciteitsmix is cruciaal om de EU-doelstellingen voor 2030 te behalen: te weten een CO2-reductie van 42,5% ten opzichte van 1990. Om dit te bereiken worden steeds meer industriële processen, verwarmingssystemen en voertuigen geëlektrificeerd. Hierdoor stijgt de vraag naar elektriciteit snel. Maar doordat vraag en aanbod steeds minder voorspelbaar zijn, ontstaat een kritieke uitdaging: het net in balans houden zónder terug te vallen op fossiele brandstoffen. Vroeger was vooral de vraagzijde lastig te voorspellen, terwijl het aanbod redelijk stabiel bleef. Vandaag de dag zijn beide kanten grillig. Gascentrales, bekend om hun flexibiliteit, worden ingezet om pieken op te vangen, maar ondermijnen daarmee de klimaatambities. Elektrisch rijden vermindert weliswaar de uitstoot, maar het blijven inzetten van gascentrales tijdens piekmomenten roept vragen op.

Waar veel slimme laadoplossingen focussen op individueel voordeel, draait dit project om collectieve stabiliteit: het opvangen van pieken en dalen in het net, zonder terug te vallen op fossiele bronnen. Daarmee levert Rotterdam een schaalbare, meetbare en emissievrije bijdrage aan de energietransitie.

Omdat gascentrales uitgefaseerd moeten worden, kunnen laadpunten een sleutelrol spelen in emissievrije balanceringscapaciteit. Dat vraagt om samenwerking door de hele keten: van producent tot consument. In Nederland werken netbeheerder TenneT, energieleveranciers en specialisten in laadinfrastructuur samen om het net stabiel te houden.

Een data-gedreven laad-ecosysteem

Een van de belangrijkste spelers is Equans, dat één van de grootste publieke laadnetwerken in Nederland exploiteert. Om deze efficiënt te beheren, slim laden mogelijk te maken en correcte financiële afhandeling te garanderen, werkt Equans samen met Smatch (smart charging software) en Last Mile Solutions, een in Rotterdam gevestigde specialist in laadinfrastructuur en energietransacties. Samen ondersteunen ze een schaalbaar en financieel transparant laadnetwerk in de regio Groot-Rotterdam, goed voor 30 gemeenten en meer dan 3,5 miljoen inwoners.

Een virtuele energiecentrale: slim antwoord op net-onbalans

Om 15.000 laadpunten slim aan te sturen, is een 'virtual grid' opgezet. In tegenstelling tot een klassieke centrale wekt deze geen stroom op, maar beheert ze slim het energieverbruik om het net in balans te houden. Met een capaciteit van 11 MW is het een van de grootste en meest innovatieve virtuele energiecentrales van Europa en misschien van de wereld.

Bij piekvraag of een terugval in zon- of windenergie wordt tijdelijk het laadvermogen van duizenden laadpunten iets verlaagd  voor de individuele gebruiker nauwelijks merkbaar, maar op grote schaal van grote waarde.

De continuïteit van 5 miljoen transacties

Succesvolle implementatie vereist realtime inzicht in vraag en aanbod. Zonder de juiste technologie blijft zelfs de beste laadpaal een lege huls. Daarom vertrouwt Equans op Last Mile Solutions, dat realtime data van alle 15.000 laadpunten verwerkt in één platform. Met circa 5 miljoen transacties per jaar garandeert LMS correcte facturatie, eerlijke verdeling van inkomsten richting energieleveranciers en Equans, en verschaft tegelijkertijd operationeel inzicht, monitoring en efficiënt onderhoudsbeheer.

Aanzienlijke CO2-besparing

Door slim met onbalans om te gaan werd in 2024 naar schatting 215 ton broeikasgasuitstoot voorkomen , gelijk aan 850 passagiersvluchten tussen Amsterdam en Rome. De virtual grid vormt het fundament voor een toekomstbestendig ecosysteem waarin slim laden de energietransitie versnelt. Bron berekening

In dit ecosysteem leveren elektrische voertuigen en laadpunten een actieve bijdrage aan het behalen van duurzaamheidsdoelen. Dankzij samenwerking tussen Equans, Smatch en Last Mile Solutions voldoet dit netwerk niet alleen aan de eisen van vandaag, maar is het ook klaar voor de toekomst.