Uber-chauffeurs komen in actie tegen oneerlijk AI-gestuurde beloningssysteem

Namens Uber-chauffeurs in Nederland en het Verenigd Koninkrijk heeft de NGO Worker Info Exchange International (WIE International) Uber een sommatie gestuurd. In de brief eisen de chauffeurs van Uber om onmiddellijk te stoppen met het gebruik van een AI-gedreven, dynamisch beloningssysteem dat naar schatting heeft geleid tot inkomensdaling bij chauffeurs (8 tot 16 procent in het VK).

In de brief aan Uber B.V. (Amsterdam) en Uber Technologies Inc. (VS) stelt WIE dat Uber met het zogenoemde Up Front Pricing-systeem de privacywetgeving schendt. Het gaat om de eerste collectieve actie in Europa die zich richt tegen AI-gestuurde, dynamische en gepersonaliseerde beloningen.

Sinds 2020 past Uber een dynamisch beloningssysteem toe voor naar schatting 10.000 chauffeurs in Nederland. Dit systeem gebruikt ondoorzichtige algoritmes om tarieven en commissies realtime te bepalen. Up Front Pricing verving vaste tarieven voor tijd, afstand en commissie door variabele tarieven die door Uber-algoritmes worden vastgesteld. Het resultaat: een hogere winst en aandelenkoers voor Uber, maar lagere inkomsten voor chauffeurs.

Onderzoek van de Universiteit van Oxford in samenwerking met WIE toont aan:

• 82% van Uber-chauffeurs in het VK verdient minder per uur sinds invoering van het dynamische beloningssysteem; vergelijkbare patronen worden verwacht in Nederland.
• De commissie die chauffeurs aan Uber betalen, bedraagt nu vaak meer dan 50% van de ritprijs, tegenover het eerdere vaste tarief van 25%.
• Dynamische algoritmes beperken de controle van chauffeurs over wanneer, waar en hoe lang zij werken drastisch.
• Chauffeurs in het VK ontvingen het afgelopen jaar 8-16% minder inkomen. In Nederland en andere landen is mogelijk sprake van een vergelijkbare daling.

Deze bevindingen wijzen op een algoritmisch beloningsmodel dat tarieven personaliseert en transparantie ondermijnt, waardoor veel fulltime chauffeurs na aftrek van kosten onder het minimumloon verdienen.

Als Uber niet ingaat op de eisen van WIE International om deze praktijken te stoppen en chauffeurs te compenseren, wil WIE International een collectieve procedure beginnen bij de rechtbank Amsterdam op basis van de Wet Afwikkeling Massaschade in Collectieve Actie (WAMCA). Chauffeurs uit Nederland, het VK en andere Europese landen kunnen zich aansluiten om gezamenlijk compensatie te eisen. WIE onderzoekt Uber’s beloningssystemen in heel Europa en kan de claim uitbreiden naar andere landen.

James Farrar, directeur van Worker Info Exchange, zegt: “Uber heeft kunstmatige intelligentie en machinelearning ingezet om diepingrijpende en uitbuitende beloningssystemen te implementeren, die het levensonderhoud van duizenden chauffeurs hebben geschaad. Met deze collectieve actie willen we een eerlijkere deal voor chauffeurs en ervoor zorgen dat Uber financieel verantwoordelijk wordt gehouden voor de schade die is veroorzaakt door dit onrechtmatige gebruik van AI. Deze zaak gaat niet alleen over financiële rechtvaardigheid en compensatie – het gaat om het waarborgen van transparante, eerlijke en veilige arbeidsomstandigheden voor alle platformwerkers.”

De claim

WIE International stelt dat Uber de EU-Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) heeft geschonden door:

• Onrechtmatig gebruik van geautomatiseerde besluitvorming en profilering in het Up Front Pricing-systeem, waardoor chauffeurs minder verdienen.
• Gebruik van persoonlijke gegevens en profilering om algoritmes te trainen, zonder toestemming van chauffeurs.
• Onrechtmatige doorgifte van chauffeursdata van Europa naar de VS (augustus 2021-november 2023), waardoor gegevens blootstonden aan risico op ongeoorloofde toegang en Amerikaanse overheidssurveillance.

Wanneer Uber niet voldoet aan de sommatie, wil WIE een collectieve procedure beginnen bij de rechtbank Amsterdam en compensatie eisen voor inkomensverlies en immateriële schade. WIE zal ook een bevel vragen om verdere inzet van deze technologie te stoppen.

Volgende stappen

WIE werkt samen met chauffeurs en vakbonden om deelname te organiseren en ervoor te zorgen dat in aanmerking komende chauffeurs zich kunnen aansluiten. De zaak wordt volledig gefinancierd door procesfinancier Innsworth Capital Limited; deelnemende chauffeurs betalen geen kosten totdat zij compensatie ontvangen.